Miasto Zambrów

Powierzchnia: 19,1 km2
Liczba mieszkańców: 23 400

Historia miasta

Zambrów jest położony nad rzeką Jabłonką, na pograniczu Mazowsza i Podlasia. Leży w południowo - zachodniej części województwa podlaskiego, na skrzyżowaniu ważnych tras komunikacyjnych: Warszawa-Białystok-Sankt-Petersburg (planowana Via Baltica) i Olsztyn - Łomża - Lublin, na terenie Zielonych Płuc Polski.

Jednak najazd szwedzki w XVII wieku i wojny na początku XVIII przyniosły znaczne zniszczenia. W połowie XIX wieku, dzięki budowie przez Zambrów drogi Warszawa-Białystok, a następnie Łomża- Czyżew, nastąpiło ożywienie i rozwój miasta. Podczas powstania listopadowego i styczniowego w okolicy miały miejsce walki z wojskami rosyjskimi. W wyniku represji władz carskich w 1870 roku Zambrów utracił prawa miejskie. W latach 1885-1894 Rosjanie wybudowali na terenie miasta kompleks koszar, w których stacjonowały dwa Pułki Piechoty. W tym czasie powstało też kilka zakładów przemysłowych.

Podczas I wojny światowej na terenie północnego Mazowsza miały miejsce działania wojenne, które spowodowały spore zniszczenia. W 1917 roku w zambrowskich koszarach stacjonował 1 Pułk Piechoty Legionów, pod dowództwem płk. Edwarda Rydza Śmigłego. Odzyskanie niepodległości przyniosło stabilizację i rozwój tak całego regionu, jak i Zambrowa. W 1919 roku Zambrów odzyskał prawa miejskie. W latach międzywojennych życie miasta nadal było związane z wojskiem- stacjonował tu 71 Pułk Piechoty i istniała znana szkoła podchorążych rezerwy.

W 1939 roku miasto było zamieszkiwane przez 7500 osób, z czego około połowę stanowiła ludność żydowska. W dniach 10-13 września 1939 roku w rejonie Zambrowa 18 Dywizja Piechoty, dowodzona przez płk. Stefana Kosseckiego toczyła walki z XIX Korpusem Pancernym gen. Guderiana. Przytłaczająca przewaga wroga przyczyniła się do kapitulacji dywizji, wymordowano dwustu wziętych do niewoli polskich żołnierzy. Na mocy traktatu Ribbentrop-Mołotow Zambrów znalazł się pod okupacją radziecką, we włączonym do Białorusi obwodzie białostockim. Nastąpiły masowe deportacje Polaków w głąb Rosji. W latach 1941-1944 Zambrów był pod okupacją niemiecką. Na terenie miasta istniało getto dla Żydów oraz obozy dla jeńców wojennych i robotników przymusowych. Zambrów został wyzwolony przez oddziały radzieckie II Frontu Białoruskiego.

W 1946 roku Zambrów liczył 4130 mieszkańców, a zniszczenia wojenne szacowano na około 43 %. Szybko jednak zaczęto odbudowę miasta. W 1954 roku uruchomiono zakłady przemysłu bawełnianego, zatrudniające przeszło 3000 osób. Fakt ten stanowił jedną z większych inwestycji na terenie słabo uprzemysłowionej Białostoczyzny.

W 1955 roku Zambrów ponownie został siedzibą powiatu i był nim do 1975 r. W tym okresie nastąpił szybki rozwój miasta. Powstało wiele zakładów przemysłowych, rozwinęło się przetwórstwo rolno-spożywcze i baza usługowa. Rok 1991 przyniósł podział miasta i gminy na dwie odrębne jednostki administracyjne: miasto Zambrów i gminę Zambrów. Miasto spełnia rolę centrum administracyjnego, handlowego, gospodarczego i usługowego dla okolicznych gmin. Od 1 stycznia 1999 roku Zambrów po raz kolejny stał się siedzibą powiatu.

W 1946 roku Zambrów liczył 4130 mieszkańców, a zniszczenia wojenne szacowano na około 43 %. Szybko jednak zaczęto odbudowę miasta. W 1954 roku uruchomiono zakłady przemysłu bawełnianego, zatrudniające przeszło 3000 osób. Fakt ten stanowił jedną z większych inwestycji na terenie słabo uprzemysłowionej Białostoczyzny.

W 1955 roku Zambrów ponownie został siedzibą powiatu i był nim do 1975 r. W tym okresie nastąpił szybki rozwój miasta. Powstało wiele zakładów przemysłowych, rozwinęło się przetwórstwo rolno-spożywcze i baza usługowa. Rok 1991 przyniósł podział miasta i gminy na dwie odrębne jednostki administracyjne: miasto Zambrów i gminę Zambrów. Miasto spełnia rolę centrum administracyjnego, handlowego, gospodarczego i usługowego dla okolicznych gmin. Od 1 stycznia 1999 roku Zambrów po raz kolejny stał się siedzibą powiatu.

Zabytki Zambrowa

Na terenie miasta znajdują się następujące zabytki:

• Kościół pod wezwaniem Trójcy Świętej zbudowany w latach 1874-79 według projektu warszawskiego architekta Bolesława Muklanowicza. Zbudowany w stylu neoromańskim na planie krzyża łacińskiego, trójnawowy, bazylikowy z transeptem, dwunawową fasadą i jednoprzęsłowym prezbiterium, zamkniętym pięcioboczną absydą.
• Kapliczka, zbudowana w połowie XIX wieku,
• Cmentarz, założony w 1795 roku,
• Kaplica cmentarna, wzniesiona w 1795 roku,
• Kaplica grobowa Woyczyńskich, właścicieli Porytego Jabłoni z około 1870 roku,
• Grób powstańców 1863-64, znajdujący się na cmentarzu. Na białej płycie wyryte są nazwiska poległych. Obok tego grobu usytuowany jest zbiorowy grób żołnierzy poległych podczas II wojny światowej,
• Pomnik nagrobny, wystawiony ofiarom zbrodni hitlerowskich, dokonanych w kwietniu 1943 roku, wybudowany ze składek uzbieranych przez rodziny pomordowanych około 1948 roku. W 1993 roku wmurowano tablicę, upamiętniającą 50-tą rocznicę powstania Armii Krajowej

Obecna sytuacja gospodarcza miasta

Atuty Zambrowa

• Bardzo dobrze rozwinięta infrastruktura techniczna miasta: rozwinięta sieć telefoniczna, wodociągowa, kanalizacyjna, istniejąca oczyszczalnia ścieków
• Istnienie terenów przygotowanych pod budownictwo mieszkaniowe
• Nowoczesne wysypisko śmieci
• Duża niewykorzystana baza lokalowa
• Korzystne położenie przy drogach tranzytowych
• Wysoko specjalistyczna produkcja mleczarska
• Rozwój lokalnego przetwórstwa żywności oraz powstanie produktów lokalnych
• Podaż taniej siły roboczej
• Otwartość i życzliwość mieszkańców
• Funkcjonowanie w mieście nowoczesnej krytej pływalni

Misja Rozwoju Miasta

Zambrów prężnym ośrodkiem ponadlokalnym o korzystnym położeniu geograficznym, wyposażonym w dobrą infrastrukturę techniczną, rozwijającym się gospodarczo w harmonii ze środowiskiem naturalnym, atrakcyjnym dla inwestorów, bezpiecznym i przyjaznym dla mieszkańców, dbającym o rosnącą jakość życia społeczności lokalnej.
 
Dodatkowe informacje i aktualności z Miasta Zambrów znajdziecie Państwo na oficjalnej stronie Miasta Zambrów www.zambrow.pl.

Urząd Miasta Zambrów
ul. Fabryczna 3
18-300 Zambrów

Telefon: 86 271 48 31, 86 271 22 10
Telefaks: 86 271 21 17
Strona WWW: www.zambrow.pl

Gmina Zambrów

Powierzchnia: 298,98 km2
Liczba wsi, osad, kolonii: 72
Powierzchnia lasów: 10 568 ha
Liczba mieszkańców: 8 790

Gmina Zambrów ma charakter rolniczy. W rolnictwie zatrudnionych jest około 74% czynnych zawodowo mieszkańców. Według ostatnich danych liczba zarejestrowanych bezrobotnych wynosi około 400 osób.
 
Gmina Zambrów jest stosunkowo młodą jednostką administracyjną, utworzoną w 1991 roku po rozdziale miasta i gminy Zambrów. Rada Gminy liczy 20 radnych. Ponad dwadzieścia lat samodzielnego funkcjonowania władz gminy to przede wszystkim czas nadrabiania zaniedbań w rozwoju infrastruktury.

Infrastruktura

W chwili podziału miasta i gminy zaledwie dziewięć wsi było podłączonych do wodociągów (265 przyłączy). W czasie samodzielnej działalności gminy do wodociągów podłączono kolejnych 61 wsi (1630 przyłączy). Aktualnie z wodociągów korzysta ponad 2000 gospodarstw w 70 wsiach.
 
Gmina posiada dobrze rozwiniętą sieć dróg, a ich stan z roku na rok ulega znaczącej poprawie. W ostatnich latach budowa dróg, w tym zwłaszcza dróg o nawierzchni bitumicznej, była zadaniem priorytetowym. Od 1991 roku udało się wybudować około 150 km dróg asfaltowych i wyremontować około 100 km pozostałych.
 
Gmina posiada opracowaną koncepcję gazyfikacji i kanalizacji. W 1997 roku wybudowano kanalizację w miejscowości Nagórki (koszt inwestycji około 1 mln PLN). Dało to początek procesowi rozwiązywania problemu ścieków w gminnych wsiach. W tej chwili do kanalizacji w wsiach podłączonych jest wiele gospodarstw, a kolejne mają taką możliwość. Na potrzeby gminy opracowano wdrażany obecnie program ekologiczny. W 13 budynkach szkolnych samorząd sfinansował wymianę instalacji centralnego ogrzewania z konwencjonalnej (węglowej) na proekologiczną (olejową).

Wszystkie miejscowości posiadają oświetlenie uliczne. W 1999 r. na terenie gminy rozwiązano problem wywozu nieczystości stałych z gospodarstw. Gospodarstwa te zostały zaopatrzone w pojemniki do składowania odpadów, a ich właściciele podpisali stosowne umowy na wywóz tych odpadów z przedsiębiorstwem komunalnym.

Gospodarka

Szkolnictow, Kultura, Zdrowie

Na terenie gminy znajdują się placówki szkolne, w których zlokalizowano także oddziały przedszkolne. Z powodu niżu demograficznego, władze gminne zdecydowały się na reorganizację sieci szkolnej. Gimnazjum gminne zlokalizowano w Zambrowie, weszło ono wspólnie z Liceum Ogólnokształcącym w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących. Na mocy zawartego porozumienia organem prowadzącym Zespół jest Powiat Zambrów.
 
Na terenie gminy działają biblioteki publiczno-szkolne, w których szczególnie młodzież wypożycza książki, a dorośli korzystają z aktualnej prasy. Kulturalną wizytówkę gminy stanowi, działający od 1985 roku, zespół ludowy "Laskowianki", który z powodzeniem kultywuje miejscowe tradycje.

Oferta inwestycyjna

Rada i Zarząd Gminy w Zambrowie oferują inwestorom indywidualnym, a także osobom prawnym, sprzedaż atrakcyjnych działek budowlano-usługowych, położonych w bliskiej odległości od miasta Zambrowa: szereg działek przeznaczonych pod budownictwo jednorodzinne, jak i do użytkowania rolniczego.
 
Z racji swego położenia wokół głównych szlaków komunikacyjnych Polski północno-wschodniej - trasy Warszawa-Białystok, Łomża-Siedlce - oferta gminy Zambrów jest bardzo atrakcyjna.

Urząd Gminy Zambrów
ul. Fabryczna 3
18-300 Zambrów

Telefon: 86 271 46 16, 86 271 28 88
Telefaks: 86 271 20 69
Strona WWW: www.ugzambrow.pl

Gmina Rutki

Powierzchnia: 200 km2
Liczba mieszkańców: 6 344
Powierzchnia lasów: 3 579 ha
Liczba wsi, osad, kolonii: 46

Historia

Do najciekawszych śladów przeszłości na terenie gminy zaliczyć należy stanowisko archeologiczne położone w okolicach miejscowości Grądy Woniecko. Otoczona zakolem Narwi i rozległymi bagnami piaszczysta wydma już w neolicie stała się dogodnym miejscem na okresowe siedziby prehistorycznych łowców.

Bardzo liczne odłupki, wióry i krzemienne rdzenie świadczą o istniejącej tu pracowni narzędzi z krzemienia. We wczesnym średniowieczu (X-XIII w.) przez tereny dzisiejszej gminy przebiegał ważny szlak handlowy, łączący Mazowsze z plemionami bałtyjskimi na północy i księstwami ruskimi na wschodzie. Po wyniszczeniu pierwotnego osadnictwa w wyniku licznych najazdów Jaćwingów, Prusów i Litwinów, ponowna kolonizacja nastąpiła w wieku XV. Na ten też okres datować należy lokalizację miejscowości Rutki-Kossaki.

Rutki-Kossaki - wieś, która pierwotnie nosiła nazwę Kurowstok a następnie Rutki - Kurowstok. Nazwa Rutki została przeniesiona przez założycieli wsi Świętosława i Bronisza z Rutkowa, którzy w 1418 r. otrzymali nadanie 20 włók ziemi nad rzeką Kurowstokiem od Janusza I. Do XVI w. W Rutkach mieszkali Rutkowscy, drobna szlachta. Potem Rutki zostały wykupione przez Mężyńskich. Następnymi właścicielami Rutek stali się Opaccy. Stanisław Opacki był chorążym wiskim. W 1760 r. uzyskał on dla Rutek od Augusta III-go prawa miejskie

Gospodarka, infrastruktura, inwestycje

Mieszkańcy gminy utrzymują się w głównej mierze z rolnictwa. Podstawą gospodarki rolnej, podobnie jak w całym regionie, jest produkcja mleka, hodowla bydła i trzody oraz uprawa ziemniaka. Rozwija się tu drobny handel i usługi, dobrze prosperującymi przedsiębiorstwami.
 
Niska dochodowość produkcji rolniczej, bezrobocie oraz brak środków na pomoc społeczną to główne problemy samorządowców. Na terenie gminy występuje najwyższe w powiecie zambrowskim bezrobocie - na początku 2000 r. dotyczyło 522 osób, wśród których połowę stanowiły kobiety. Ta sytuacja jest następstwem upadku Kombinatu Rolnego "Grądy Woniecko" (tam ok. 70% mieszkańców jest bezrobotnych). Mieszkańcy po części sami rozwiązują problem, szukając pracy w większych miejscowościach niedaleko gminy.

Nadzieję na poprawę gospodarczej koniunktury stwarza trasa Białystok-Warszawa. Samorządowcy liczą, że wraz z powstaniem drogi ekspresowej wywoła rozwój przedsiębiorczości, nastawionej na obsługę ruchu drogowego: stacje benzynowe, zajazdy, hurtownie oraz zakłady produkcyjne. Stan dróg gminy Rutki jest zadowalający. Gmina Rutki jest przygotowana do kanalizacji, istnieją tu dwie biologiczno-mechaniczne oczyszczalnie ścieków zlokalizowane w Grądach Woniecko oraz Mężeninie.

Gmina Rutki jest otwarta na szeroką współpracę ze wszystkimi inwestorami, którzy zechcą podjąć działalność w tym rejonie.

Zabytki, przyroda

Do zabytków przeszłości należy znajdujący się we wsi Rutki- Kossaki interesujący architektonicznie Kościół Parafialny z końca XVII w. z nietypowo usytuowaną dzwonnicą. Wybudowana została ona przed wejściem do kościoła, na murowanej bramie.
 
Czyste powietrze, piękne rozlewiska Narwi oraz dwa torfowiskowe rezerwaty przyrody: Bagno Wizna I o ogólnej powierzchni 30 ha i Bagno Wizna II zajmujące powierzchnię 76 ha, są głównymi turystycznymi atutami gminy.

Urząd Gminy Rutki
ul. 11 Listopada 7
18-312 Rutki

Telefon: 86 276 31 61
Telefaks: 86 276 31 60
Strona WWW: www.gminarutki.pl

Gmina Kołaki

Powierzchnia: 73 km2
Liczba, mieszkańców: 2 550
Powierzchnia lasów: 1 936 ha
Liczba wsi, osad, kolonii: 24
 
Gmina położona jest na wschodnim krańcu Mazowsza, przy ruchliwej trasie nr 8, w części zachodniej województwa Podlaskiego na południe od Narwi i wschód od Czerwonego Boru.

Historia

Kołaki Kościelne - wieś powstała w XV w. Około 1416 r. książę Janusz I nadał Wojciechowi herb Kościesza pochodzącemu z Kołak - Jaćwieżynykolo Przasnysza trzydzieści włók ziemi w lesie Łętowo nad rzeczką Mały Dąbek. Na nadaniu tym powstały z czasem wsie: Kołaki Stare i Nowe, które po połączeniu przyjęły nazwę Kołaki Czachy i Kołaki Gunie- Ostrów. Kołaki zostały zasiedlone przez Kołakowskich herbu Kościesza, potomków założycieli wsi.
 
Układ zabudowy wsi to wielodrożnicówka.
 
Kościół znajdujący się w Kołakach zbudowany w latach 1934-36 staraniem księdza Józefa Kuleszy. Neoklasyczny, murowany z polnego kamienia. Fasadę i wieżę ukończono w 1871 r. W 1980-82 r. kościół rozbudowano, od północy, o część prezbiterialną oraz zakrystię.
 
Obok kościoła znajduje się dzwonnica murowana z cegły, nietynkowana z 1925r.

Na cmentarzu grzebalnym znajduje się kaplica grobowa z portykiem kolumnowym i tympanonem oraz wysoką wieżyczką zakończoną krzyżem rodziny Jałbrzykowskich z 1882r. Znajduje się tu także zbiorowa mogiła z napisem: "Tu spoczywają trzej marynarze II batalionu pułku morskiego, którzy zginęli śmiercią bohaterską w obronie Ojczyzny w lipcu 1920 r. Cześć Wam Koledzy".

W murze kościoła wmurowane są dwie tablice epitafijne. Jedna dotyczy Stanisława Detynieckiego, dziedzica wsi Kiełczewo, zmarłego 18 stycznia 1861 r. w wieku 45 lat. Druga natomiast dotyczy Jana Piwońskiego urodzonego 18 października 1774r., zmarłego 13 sierpnia 1842r.
 
W pobliskich lasach w czasie II wojny światowej znajdowała się jedna z siedzib dowództwa Okręgu AK Białystok.
 
W Kołakach Kościelnych urodził się Jerzy Wiśniewski (1928-1983) niestrudzony historyk osadnictwa, w tym, Ziemi Łomżyńskiej.
 
Właścicielem majątku Kołaki do czasu drugiej wojny światowej był Józef Włodek.

Gospodarka, infrastruktura

Gmina typowo rolnicza, gleby IV i V klasy, głównie rozwija się tu rolnictwo. Przeważają gospodarstwa rolne, ukierunkowane na produkcję mleka, którego zbyt zapewnia Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Zambrowie. Niewielki procent gospodarstw zajmuje się hodowlą trzody. Wszystkie wsie są połączone siecią dróg, mają wodociągi i sieć telefoniczną. Kilka firm prywatnych prowadzi działalność usługową i handlową: m.in. prężnie rozwijający się tartak, zakład produkujący parkiet. Przy drodze nr 8 powstała baza usługowa dla podróżnych oraz stacja paliw.
 
Rada i Zarząd Gminy oferują inwestorom atrakcyjne działki pod usługi i budownictwo jednorodzinne.

Zabytki

Warto zobaczyć:

• kamienny Kościół Parafialny z I połowy XIX wieku p.w. Najświętszej Maryi Panny z wmurowaną w tylniej ścianie tablicą upamiętniającą walkę mieszkańców gminy o niepodległość
• kaplicę cmentarną ufundowaną przez arcybiskupa Romualda Jałbrzykowskiego oraz sąsiadującą z kościołem dzwonnicę kościelną zbudowaną z czerwonej cegły
• pomnik pomordowanych mieszkańców 22 lipca 1944 r. wsi Czarnowo Undy
• pomnik poległych w 1920 roku we wsi Wróble

Gmina Szumowo

Powierzchnia: 141 km2
Liczba mieszkańców: 5 276
Liczba wsi, osad, kolonii: 20
Powierzchnia lasów: 3 429 ha

Historia

Szumowo, wieś o pierwotnej nazwie Somowa Góra, Somowo. Położona na południowych krańcach Czerwonego Boru. Wzmiankowana w annałach już w 1239 r. Następna wzmianka pochodzi po ponownym osadzeniu w 1417 r., kiedy wieś kupił Wincenty z Głębocza, uzyskując w 1432 r. nadanie prawa niemieckiego na 30 włók. Szumowo stało się siedzibą jego potomków, Szumskich herbu Lubicz. Następnie przeszło w posiadanie innych właścicieli.
 
Układ wsi, to wielodrożnicowa rozwinięta z ulicówki i czytelnego założenia prostokątnego rynku.

Kościół został zbudowany w latach 1866 - 67 a następnie rozbudowany w 1980 r. Jednonawowy, orientowany, neobarokowy z boczną barokową wieżą i prostym, kwadratowym portykiem.
 
We wsi znajduje się kilka zabytkowych, drewnianych domów, niektóre są ustawione szczytem do drogi.

Gospodarka, infrastruktura, inwestycje

W oparciu o magistralę gazowniczą Białystok-Warszawa planuje się gazyfikację terenu gminy. Sieć kanalizacyjna w gminie Szumowo nie istnieje. Ścieki wywożone są do oczyszczalni ścieków w Zambrowie, a odpady stałe na nowoczesne wysypisko na terenie Gminy Zambrów.

Zarząd i Rada Gminy wyrażają przekonanie że położenie i charakter gminy sprzyja dalszemu rozwojowi przemysłu rolno-spożywczego, drzewnego mineralnego oraz inwestowaniu w bazę turystyczno-wypoczynkową.

Szkolnictwo

Na terenie gminy znajduje się szkoły podstawowe i jedno gimnazjum. W ostatnim czasie podjęto działania racjonalizujące sieć szkolną i poprawiające warunki nauki m.m. budowę sali gimnastycznej przy szkole podstawowej i gimnazjum w Szumowie.

Zabytki, turystyka

Malownicze obszary leśne i nieskażone przemysłem środowisko stwarzają znakomite warunki dla rozwoju turystyki i rekreacji.

Z zabytków przeszłości warto zobaczyć:

• kościół klasycystyczny w Szumowie z 1867 roku
• w miejscowości Paproć Duża - wierną rekonstrukcję kościoła ewangielickiego w którym ślubował Marszałek Piłsudski.